Прадастаўленне першага працоўнага месца маладому спецыялісту з'яўляецца сацыяльнай гарантыяй дзяржавы выпускнікам бюджэтнай формы навучання ВНУ Беларусі. Кожны год ва ўніверсітэты паступаюць заяўкі ад прадпрыемстваў - заказчыкаў кадраў на пэўную колькасць канкрэтных спецыялістаў. Звычайна запытаў больш, чым прапаноў. Атрымаць першае месца працы хочуць і некаторыя выпускнікі платнай формы навучання. Карэспандэнт БЕЛТА высветліла, як праходзіць размеркаванне ў вядучай ВНУ краіны - Беларускім дзяржаўным універсітэце. Прарэктар па вучэбнай рабоце і інтэрнацыяналізацыі адукацыі БДУ Канстанцін Казадаеў расказаў, як фарміруецца база арганізацый, маючых патрэбу ў спецыялістах, і якія фактары ўлічваюцца пры выбары месца размеркавання канкрэтнага выпускніка.
У Белдзяржуніверсітэце каардынацыю работы па пошуку і прадастаўленні першага працоўнага месца для выпускнікоў ажыццяўляе камісія па размеркаванні. Яе склад зацвярджаецца штогод загадам рэктара, пасяджэнні праходзяць на факультэтах. "Месца работы шляхам размеркавання прадастаўляецца ў адпаведнасці з атрыманай спецыяльнасцю, прысвоенай кваліфікацыяй і ступенню выпускнікам, якія атрымалі вышэйшую, сярэднюю спецыяльную, прафесійна-тэхнічную адукацыю ў дзённай форме навучання за кошт сродкаў рэспубліканскага і (або) мясцовых бюджэтаў, акрамя тых, хто навучаўся на ўмовах мэтавай падрыхтоўкі. Таксама гэта датычыцца тых, хто атрымаў сярэднюю спецыяльную, агульную вышэйшую або спецыяльную вышэйшую адукацыю на дзённым аддзяленні, не менш як палавіна тэрміну навучання якіх фінансавалася за кошт бюджэту, акрамя выпускнікоў, на момант размеркавання навучэнцаў у вячэрняй, завочнай або дыстанцыйнай форме атрымання адукацыі і працуючых па спецыяльнасці, праходзячых ваенную службу па кантракце, а таксама мэтавікоў. Адпаведнасць прадастаўляемага месца працы атрыманай выпускніком спецыяльнасці і прысвоенай кваліфікацыі камісія па размеркаванні ацэньвае на аснове кваліфікацыйнай характарыстыкі, што змешчана ў адукацыйным стандарце па адпаведнай спецыяльнасці (сфера, аб'екты, віды, задачы прафесійнай дзейнасці, склад кампетэнцый) і з улікам прафілізацыі спецыяліста з вышэйшай адукацыяй. Пры размеркаванні ў першую чаргу задавольваюцца патрэбнасці арганізацый - заказчыкаў кадраў у адпаведнасці з прадастаўленымі ў ВНУ заяўкамі на падрыхтоўку і заключанымі дагаворамі аб узаемадзеянні", - расказаў Канстанцін Казадаеў.
Нярэдкія выпадкі, калі выпускнікі платнага аддзялення таксама хочуць скарыстацца магчымасцю атрымаць гарантаванае першае працоўнае месца. У такім выпадку працэдура размеркавання называецца накіраваннем на работу. Акрамя платнікаў яна актуальна для мэтавікоў, выпускнікоў аспірантуры дзённай бюджэтнай формы атрымання адукацыі, а таксама для выпускнікоў ваеннага факультэта. У мінулым годзе сярод жадаючых размеркавацца платнікаў былі выпускнікі філалагічнага, біялагічнага, фізічнага факультэтаў, факультэта сацыякультурных камунікацый і факультэта геаграфіі і геаінфарматыкі. На год раней такой магчымасцю скарысталіся тыя, хто скончыў юрыдычны, біялагічны факультэты, факультэт міжнародных адносін.
"Пры гэтым першымі выбраць будучае месца працы з наяўных на размеркаванні могуць уключаныя ў банк даных адоранай моладзі і банк даных таленавітай моладзі, а таксама хто прайшоў тэрміновую ваенную службу, службу ў рэзерве, мае рэкамендацыі воінскіх часцей, органаў пагранічнай службы на навучанне ва ўстановах адукацыі, дасягнуў высокіх вынікаў у вучобе, высокіх паказчыкаў у грамадскай рабоце, а таксама асобы з ліку названых выпускнікоў, якія асвойваюць змест адукацыйнай праграмы вышэйшай адукацыі і дасягнулі высокіх паказчыкаў у навукова-даследчай дзейнасці. Таксама ў Кодэксе аб адукацыі пералічаны катэгорыі выпускнікоў, якія карыстаюцца першачарговым правам выбару месца працы, і вызначаны ўмовы размеркавання некаторых катэгорый выпускнікоў - дзяцей-сірот, інвалідаў, цяжарных і гэтак далей. Размеркаваным выпускнікам разам з дыпломам выдаецца пасведчанне аб накіраванні на работу з датай прыбыцця на месца, а таксама тэрмінам абавязковай работы па размеркаванні", - падкрэсліў прарэктар.
Прымаючы рашэнне аб размеркаванні выпускніка, камісія ўлічвае яго актыўную грамадзянскую і патрыятычную пазіцыю, рэзультаты паспяховасці, месца праходжання вытворчай і пераддыпломнай практыкі, удзел у навукова-даследчай і грамадскай рабоце, звяртае ўвагу на стан здароўя, сямейнае становішча выпускніка і месца жыхарства яго сям'і. Улічваюцца таксама рэкамендацыі ўстановы адукацыі і асабістыя пажаданні маладога спецыяліста. Ключавыя арганізацыі, куды часцей за ўсё размяркоўваюцца выпускнікі БДУ, - гэта Нацыянальная акадэмія навук, вялікія прамысловыя прадпрыемствы, куды ідуць у асноўным выпускнікі факультэтаў біялогіі, хіміі і фізікі, Дзяржаўны мытны камітэт, Следчы камітэт, Міністэрства ўнутраных спраў, Міністэрства юстыцыі. ІТ-кампаніі ў асноўным аддаюць перавагу выпускнікам факультэтаў прыкладной матэматыкі і інфарматыкі, факультэтаў радыёфізікі і камп'ютарных тэхналогій і механіка-матэматычных факультэтаў. Увага рэдакцыйных і выдавецкіх устаноў звернута на моладзь факультэта журналістыкі, а банкаўскіх арганізацый - на выпускнікоў эканамічнага і механіка-матэматычнага факультэтаў.
"Па стане на 31 сакавіка ВНУ заключана 370 дагавораў аб узаемадзеянні, 29 з іх - у бягучым навучальным годзе. Спецыяльнасці дзённай формы атрымання адукацыі забяспечаны дагаворамі аб узаемадзеянні і заяўкамі на падрыхтоўку спецыялістаў на 94 працэнты, спецыяльнасці II ступені - на 75 працэнтаў. Як мы ўзаемадзейнічаем з арганізацыямі - заказчыкамі кадраў? У асноўным яны ўдзельнічаюць у адукацыйным працэсе, выдзяляючы, напрыклад, кваліфікаваных спецыялістаў для выкладання дысцыплін прафесійнага цыкла. Гэта можа быць правядзенне лекцыйных, семінарскіх і лабараторных заняткаў, кіраванне вытворчай практыкай, кіраванне курсавымі і дыпломнымі работамі, рэцэнзаванне дыпломных работ і магістарскіх дысертацый. Такіх спецыялістаў у гэтым навучальным годзе ў нас было 147. Таксама прадстаўнікі заказчыкаў кадраў могуць удзельнічаць у падагульняючай атэстацыі студэнтаў - плануецца ўдзел больш як 120 прадстаўнікоў. Заказчыкі кадраў арганізуюць для студэнтаў вытворчую практыку на сучасных тэхналагічных працэсах і абсталяванні. Напрыклад, у бягучым годзе 55 працэнтаў нашых выпускнікоў праходзяць вытворчую практыку менавіта на базе арганізацый - заказчыкаў кадраў. Адной з форм узаемадзеяння можа быць рэалізацыя праектаў па заказе арганізацый - заказчыкаў кадраў - кейсы, стартапы, курсавыя і дыпломныя работы, магістарскія дысертацыі, навукова-даследчыя работы. Такіх было больш за 400 за гэты навучальны год. Напрыклад, распрацоўка вэб-сайта ўстановы "Занальны дзяржаўны архіў у Маладзечне", праект дадатку для экалагічных падарожжаў па Беларусі BY Guide, распрацоўка фрэзернага з ЛПК станка на базе праграмуемай платформы Arduino, мадэліраванне работы штучнага клапана сэрца, распрацоўка мабільнага дадатку-кашалька з падтрымкай Whitelabel і Multitenancy, распрацоўка дадатку на Flutter для вывучэння англійскай мовы, распрацоўка канцэпцый гадзінніка для Мінскага гадзіннікавага завода", - праінфармаваў Канстанцін Казадаеў.
Размеркаванне выпускнікоў універсітэта бягучага года цяпер у самым разгары. Штогод яно выконваецца ў поўным аб'ёме і складае 100 працэнтаў. Так, у 2022 годзе 1785 выпускнікоў I ступені атрымалі месца працы шляхам размеркавання, з іх 46 працэнтаў было размеркавана ў арганізацыі - заказчыкі кадраў, 52 працэнты - па пісьмовых запытах арганізацый. У адпаведнасці з дагаворам аб мэтавай падрыхтоўцы спецыяліста з вышэйшай адукацыяй на работу было накіравана 44 чалавекі. Усяго ў дзяржарганізацыі было размеркавана 867 чалавек. З ліку выпускнікоў магістратуры ў мінулым годзе размеркаваліся 268 чалавек, большасць з іх трапілі ў дзяржарганізацыі.
Святлана ПЕКАР,
БЕЛТА.
