Беларуская АЭС пасля выхаду на праектную магутнасць будзе вырабляць каля 40 працэнтаў электраэнергіі ў краіне. Цяпер энергасістэма рыхтуецца працаваць у новых умовах. Аб мерапрыемствах па інтэграцыі, будаўніцтве рэзервовых энергакрыніц і перспектывах экспарту электраэнергіі ў інтэрв'ю БЕЛТА расказаў генеральны дырэктар ДВА "Белэнерга" Павел Дрозд.
- Першы блок Беларускай АЭС ужо рыхтуецца да фізічнага пуску. Як адбудзецца ўвядзенне АЭС у энергасістэму краіны, ці ўсё для гэтага гатова? Як будзе забяспечана збалансаваная работа энергасістэмы?
- Стратэгія развіцця электраэнергетычнай галіны Беларусі вызначана Канцэпцыяй энергетычнай бяспекі і Комплексным планам развіцця электраэнергетычнай сферы да 2025 года з улікам уводу Беларускай атамнай электрастанцыі. Адзін з напрамкаў рэалізацыі энергетычнай стратэгіі - будаўніцтва і ўвод у эксплуатацыю атамнай электрастанцыі.
Згодна з комплексным планам развіцця электраэнергетычнай сферы прадугледжаны шэраг тэхнічных і арганізацыйных мерапрыемстваў. Гэта дасць магчымасць забяспечыць рэгуляванне балансу электрычных магутнасцей рэспублікі ва ўмовах нераўнамернасці сутачнага графіка электраспажывання з улікам існуючай структуры генерыруючых магутнасцей беларускай энергасістэмы.
Так, прадугледжваецца аптымізацыя структуры высокаманеўранага рэзерву магутнасці, які з улікам адзінкавай магутнасці энергаблокаў АЭС павінен складаць не менш за 1200 МВт. Плануецца частковае размяшчэнне гэтага рэзерву на абсталяванні, што знаходзіцца ў рабоце (да 400 МВт, як і цяпер), а таксама будаўніцтва энергакрыніц на базе газатурбінных установак (каля 800 МВт). Гэтыя энергакрыніцы будуць прызначаны для работы ў манеўраным рэжыме і здольны за час не большы за 15 мінут забяспечыць уключэнне ў сетку, гарантаваны выхад на поўную магутнасць і работу на працягу часу (каля 12-16 гадзін), неабходнага для ўключэння дадатковага абсталявання беларускай энергасістэмы.
Для забеспячэння дадатковага рэгулявання і кампенсацыі нераўнамернасці сутачнага графіка нагрузак беларускай энергасістэмы плануецца ўстанавіць на электрастанцыях і кацельнях энергасістэму электракатлоў (да 916 МВт), у тым ліку з бакамі-акумулятарамі, прызначанымі для работы ў начны час.
У 2016 годзе прыняты ў эксплуатацыю электракатлы на Гомельскай ЦЭЦ-2 сумарнай магутнасцю 80 МВт, у 2019 годзе ўстаноўлены кацёл у Касцюковічах магутнасцю 10 МВт. У 2020 годзе прыняты ў эксплуатацыю электракатлы на раённай кацельні "Чарнігаўская" ў Гомелі, на Гродзенскай ЦЭЦ-2 і на міні-ЦЭЦ "Паўночная" ў Гродне сумарнай магутнасцю 108 МВт. Астатнія 15 аб'ектаў запланаваны да прыёмкі ў эксплуатацыю ў гэтым годзе.
Нагадаю, што ў снежні 2018 года завершаны маштабны праект па выдачы магутнасці і сувязі Беларускай АЭС з энергасістэмай краіны. Згодна з праектам пабудавана больш за 1 тыс. км паветраных ліній электраперадачы напружаннем 330 кВ, праведзена рэканструкцыя каля 700 км дзеючых паветраных ліній 110-330 кВ. Таксама былі рэканструяваны чатыры вялікія падстанцыі і пабудавана новая падстанцыя 330 кВ "Паставы".
- Як пасля запуску Беларускай АЭС будуць працаваць цеплавыя электрастанцыі?
- Пасля ўводу ў эксплуатацыю і выхаду абодвух энергаблокаў Беларускай АЭС на праектную электрычную магутнасць усе ЦЭЦ, што ўваходзяць у склад аб'яднання, будуць працаваць выключна па цеплафікацыйным цыкле, які прадугледжвае водпуск пераважна цеплавой энергіі спажыўцам.
- Адна з умоў надзейнай работы - стварэнне рэзервовых крыніц. Дзе яны з'явяцца і ў які тэрмін? Ці будзе прыцягвацца міжнароднае фінансаванне?
- У адпаведнасці з комплексным планам развіцця электраэнергетычнай сферы да 2025 года з улікам уводу БелАЭС прадугледжана будаўніцтва пікава-рэзервовых энергакрыніц на базе газатурбінных установак або газапоршневых агрэгатаў сумарнай магутнасцю 800 МВт на 4 аб'ектах: Лукомскай ДРЭС - 150 МВт, Наваполацкай ЦЭЦ - 100 МВт, Бярозаўскай ДРЭС - 250 МВт і Мінскай ЦЭЦ-5 - 300 МВт.
Цяпер па ўсіх праектах распрацоўваецца праектна-каштарысная дакументацыя, выбраны пастаўшчыкі асноўнага абсталявання. У адпаведнасці з графікамі завяршэнне рэалізацыі праектаў прадугледжана ў лістападзе-снежні 2021 года.
Фінансаванне вядзецца за кошт сродкаў інвестыцыйнага фонду Міністэрства энергетыкі, уласных сродкаў энергазабеспячальных прадпрыемстваў і крэдытных рэсурсаў банкаў Беларусі.
- Якой будзе доля першага блока БелАЭС у выпрацоўцы электраэнергіі ў 2020 і 2021 гадах? Які аб'ём электраэнергіі будуць выпрацоўваць абодва блокі пасля запуску?
- Дасягненне праектнай гадавой магутнасці Беларускай АЭС плануецца ў 2023 годзе, калі аб'ём вытворчасці дасягне 18,5 млрд кВт · гадз, што складзе 42,8 працэнта ад электраспажывання (брута) рэспублікі, якое ў названы перыяд чакаецца на ўзроўні 43,2 млрд кВт · гадз.
- Ці можа паўплываць тэхнічна на нашу энергасістэму плануемы выхад некаторых краін з БРЭЛЛ?
- Цяпер беларуская энергасістэма і энергасістэмы краін Балтыі ўзаемадзейнічаюць у рамках сінхронна працуючага энергааб'яднання Электрычнае кальцо Беларусь - Расія - Эстонія - Літва - Латвія (ЭК БРЭЛЛ). Непасрэдныя міждзяржаўныя электрычныя сувязі існуюць з Літвой: чатыры транзітныя лініі электраперадачы намінальным напружаннем 330 кВ, а таксама шэраг ліній напружаннем 110 кВ і 35 кВ.
Далучэнне энергасістэм краін Балтыі да энергааб'яднання Еўрапейскага саюза ENTSO-E прывядзе да адключэння названых міждзяржаўных ліній электраперадачы.
Разам з тым магчымасць выхаду энергасістэм краін Балтыі з паралельнай работы ўлічвалася пры разглядзе перспектыў развіцця беларускай энергасістэмы. У прыватнасці, пры праектаванні і будаўніцтве электрасеткавай інфраструктуры ў рамках схемы выдачы магутнасці Беларускай АЭС улічвалася магчымае аддзяленне энергасістэм краін Балтыі.
Акрамя таго, для нівеліравання наступстваў адключэння міждзяржаўных электрычных сувязей паміж Беларуссю і Літвой распрацаваны і цяпер рэалізуецца план мерапрыемстваў па дадатковым сеткавым будаўніцтве. Гэта дапаможа забяспечыць надзейнае электразабеспячэнне прыгранічных з Літвой раёнаў Беларусі.
- Раней не выключалася магчымасць будаўніцтва новай лініі для паставак электраэнергіі ў Латвію. Польшчы прапаноўвалася пабудаваць сумесна ўстаўку пастаяннага току з магчымасцю ў далейшым працаваць сінхронна з Еўрапейскім саюзам. Ці вядуцца цяпер адпаведныя перагаворы з калегамі і пры якіх умовах яны маглі б быць рэалізаваны?
- Пасля ўводу ў строй Беларускай АЭС экспартны патэнцыял беларускай энергасістэмы значна ўзрасце. Улічваючы пазіцыю Літвы па ўвядзенні забароны на гандаль электраэнергіяй пасля пачатку вытворчасці электраэнергіі на Беларускай АЭС ДВА "Белэнерга" выказвае зацікаўленасць у развіцці ўзаемавыгадных гандлёвых адносін з Латвіяй, Польшчай і іншымі краінамі, у прыватнасці, для магчымасці экспарту электраэнергіі.
Дзелавыя колы краін Балтыі і, у прыватнасці, Латвійскай Рэспублікі выказваюць зацікаўленасць ва ўзаемавыгадным супрацоўніцтве па гандлі электраэнергіяй. Розныя кампаніі рэгулярна звяртаюцца ў ДВА "Белэнерга", заяўляючы пра інтарэс да набыцця беларускай электраэнергіі.
Аналіз цэн на электраэнергію на польскай біржы TGE паказвае, што экспарт электраэнергіі з Беларусі мог бы быць канкурэнтаздольным на польскім рынку электраэнергіі ў пэўныя перыяды. Пры гэтым спрагназаваць дынаміку ўзроўню цэн на польскай біржы TGE не з'яўляецца магчымым.
Паміж Беларуссю і Польшчай існуе адна двухланцуговая лінія электраперадачы 110 кВ Брэст-2 - Вулька-Дабрынска, з дапамогай якой у 2001-2008 гадах вёўся гандаль электраэнергіяй. Цяпер абмену электраэнергіяй паміж Беларуссю і Польшчай няма, а існуючыя міждзяржаўныя сувязі без дадатковага будаўніцтва не могуць быць выкарыстаны для перадачы электрычнай энергіі.
Пачынаючы з 2009 года ДВА "Белэнерга" прапрацоўвала развіццё беларуска-польскага дыялогу на самых розных узроўнях (як на ўзроўні суб'ектаў гаспадарання, так і на міжурадавым узроўні) па пытанні аднаўлення ўзаемных паставак электраэнергіі і будаўніцтва ўстаўкі пастаяннага току.
З тэхнічнага пункту гледжання прапрацаваны розныя варыянты будаўніцтва міждзяржаўных электрычных сувязей паміж Беларуссю і Латвіяй, а таксама варыянты па аднаўленні работы існуючай міждзяржаўнай лініі электраперадачы паміж Беларуссю і Польшчай.
Цяпер вядуцца перагаворы і кансультацыі з шэрагам кампаній па пытаннях развіцця гэтых міждзяржаўных электрычных сувязей.
БЕЛТА.
