Трэці камітэт Генеральнай Асамблеі ААН 14 лістапада аднагалосна прыняў распрацаваную па ініцыятыве Беларусі рэзалюцыю "Паляпшэнне каардынацыі намаганняў па барацьбе з гандлем людзьмі". Аб асаблівасцях і значэнні гэтага міжнароднага дакумента, а таксама аб сённяшнім успрыманні Беларусі ў ААН карэспандэнту БЕЛТА расказвае Пастаянны прадстаўнік Рэспублікі Беларусь пры ААН Андрэй Дапкюнас.
- Андрэй Вадзімавіч, амаль год таму мы вялі размову аб прыняцці ў ААН папярэдняй рэзалюцыі па барацьбе з гандлем людзьмі. У чым навізна і значэнне цяперашняга дакумента? Ці не становіцца яго прыняцце ў чымсьці дзяжурнай справай?
- Цяперашняя беларуская рэзалюцыя, якую праз некалькі тыдняў зацвердзіць на сваім пленарным пасяджэнні Генеральная Асамблея ААН, - пятая па ліку з таго часу, як 8 гадоў таму Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка на саміце ААН заклікаў глабальную супольнасць да паляпшэння каардынацыі міжнародных намаганняў па барацьбе з гандлем людзьмі.
Трэба адзначыць, што ў практыцы ААН рэзалюцыі ў большасці з'яўляюцца інструментам забеспячэння паступовага і эвалюцыйнага характару шматбаковага міжнароднага дыялогу па той ці іншай праблемы. Мудрагелістая і заблытаная мова, мнагаслоўнасць, паўторы, пераважнае выкарыстанне ўжо недзе, калісьці і кемсьці ўзгодненых фармулёвак, адыход пры распрацоўцы аанаўскіх рашэнняў ад вострых праблем і тэм - усё гэта, безумоўна, садзейнічае захаванню ў грамадскай свядомасці ўяўлення аб ААН як аб супольнасці, дзе гавораць шматслоўна, але вельмі рэдка "па справе". Такі погляд на ААН мае права на існаванне, але толькі часткова. ААН з'яўляецца жывым арганізмам, і законы і традыцыі арганізацыі - гэта не штосьці закасцянелае, а ўсяго толькі даволі дакладнае адлюстраванне ступені наяўнасці ў дзяржаў - членаў ААН калектыўнай волі да ажыццяўлення ў свеце рэальных змен да лепшага, да большага ўзаемаразумення і практычнага супрацоўніцтва.
Як грамадзянін Беларусі я гарануся тым, што апошняе дзесяцігоддзе наша краіна як у міжнароднай палітыцы ў цэлым, так і ў ААН у прыватнасці, паслядоўна і пераканаўча праяўляе такую моцную волю да дзеяння.
Як кіраўніку беларускай дыпламатычнай місіі ў Нью-Ёрку мне прыемна, што дэлегацыя Беларусі ў ААН, прапануючы Генеральнай Асамблеі ААН праект новай рэзалюцыі, заклапочана не спакоем і дабрабытам міжнароднай бюракратычнай сістэмы, а думае перш за ўсё аб інтэлектуальнай "дабаўленай вартасці", аб новых ідэях і кроках, якія маюць відавочную практычную каштоўнасць, здольных штосьці змяніць у нашым свеце да лепшага.
У новай рэзалюцыі такіх важных ідэй некалькі.
Па-першае, гэта рашэнне аб стварэнні механізма агляду рэалізацыі асноватворнага палітычнага дакумента па барацьбе з гандлем людзьмі, распрацаванага ў ААН па ініцыятыве Беларусі, - глабальнага плана дзеянняў ААН па барацьбе з гандлем людзьмі. Гэты план быў прыняты тры гады таму. У маі 2013 года ўпершыню ў гісторыі Генеральнай Асамблеі ААН прайшла нарада на высокім узроўні па тэматыцы барацьбы з гандлем людзьмі. Гэта мерапрыемства было прысвечана абмеркаванню ходу ажыццяўлення глабальнага плана дзеянняў ААН і, паводле агульнага пераканання, прадэманстравала наяўнасць цвёрдай палітычнай волі ў свеце да таго, каб нарошчваць намаганні па барацьбе з гэтым сацыяльным злом.
Цяпер Генеральная Асамблея ААН пастанаўляе праводзіць такую ацэнку прагрэсу, дасягнутага ў ажыццяўленні глабальнага плана дзеянняў, для аналізу дасягненняў, недахопаў і праблем, у тым ліку ў ажыццяўленні адпаведных міжнародных прававых дакументаў, рэгулярна, на чатырохгадовай аснове.
Па-другое, рэзалюцыя прапануе Камісіі ААН па прадухіленню злачыннасці і крымінальнаму правасуддзю і рабочай групе па процідзеянню гандлю людзьмі праводзіць нарады прадстаўнікоў нацыянальных каардынацыйных механізмаў па барацьбе з гандлем людзьмі для таго, каб садзейнічаць больш эфектыўнай міжнароднай каардынацыі і абмену інфармацыяй аб перадавых метадах практычнай дзейнасці па вырашэнню праблемы гандлю людзьмі.
Па-трэцяе, палітычна значнай з'яўляецца заява Генеральнай Асамблеі ААН аб тым, што неабходнасць барацьбы з гандлем людзьмі павінна быць належным чынам улічана пры распрацоўцы парадку дня ў галіне развіцця на перыяд пасля 2015 года. Іншымі словамі, уключэнне антытрафікінгавай праблематыкі ў агульную архітэктуру мэт устойлівага развіцця, распрацоўка якіх знаходзіцца ў самым разгары і якія плануецца прыняць на саміце ААН у 2015 годзе, азначае, што гэтыя пытанні будуць знаходзіцца ў полі прыярытэтнай увагі міжнароднай супольнасці ў доўгатэрміновым і прынцыповым плане.
Па-чацвёртае, Генеральная Асамблея ААН прапануе Упраўленню ААН па наркотыках і злачыннасці і іншым членам міжустаноўскай каардынацыйнай групы па барацьбе з гандлем людзьмі выпрацаваць у супрацоўніцтве з дзяржавамі - членамі ААН пералік канкрэтных мер на перыяд да 2017 года, нацэлены на ажыццяўленне глабальнага плана дзеянняў. Да гэтага часу такое даручэнне міжнародным структурам ніколі не давалася.
Ну і, нарэшце, вельмі важная ва ўмовах сучаснай інфармацыйнай супольнасці свежая PR-падстава: Генеральная Асамблея падтрымала ідэю Беларусі аб тым, каб абвясціць дзень прыняцця глабальнага плана дзеянняў (20 ліпеня) Сусветным днём барацьбы з гандлем людзьмі. Пачынаючы з 2014 года, гэты дзень будзе штогод адзначацца дзяржавамі - членамі ААН, установамі сістэмы ААН і іншымі міжнароднымі арганізацыямі, грамадзянскай супольнасцю. Галоўная мэта такога дня - павышэнне інфармаванасці аб становішчы ахвяр гандлю людзьмі і прапаганда неабходнасці захавання і абароны іх правоў.
- Як вядома, прыняцце любой рэзалюцыі ў ААН - прыкметны палітычны акт. Што гаворыць прыняцце цяперашняй рэзалюцыі аб ацэнцы намаганняў Беларусі і ў цэлым месцы нашай краіны ў ААН?
- Самым наглядным сведчаннем палітычнай падтрымкі рашэнняў, якія прымаюцца ў Генеральнай Асамблеі ААН, акрамя галасавання, з'яўляецца інстытут суаўтарства. У першую чаргу гэта датычыцца так званых кансэнсусных, інакш кажучы аднагалосна адобраных рэзалюцый. Становячыся суаўтарам таго ці іншага дакумента Генасамблеі, дзяржавы - члены ААН робяць свядомы крок да адкрытай публічнай заявы сваёй палітычнай падтрымкі тэме, ідэям і падыходам, якія гэты дакумент змяшчае ў сабе. У гэтым плане пералік суаўтараў па любой рэзалюцыі вельмі паказальны.
Сёння ў спісе суаўтараў беларускай рэзалюцыі 53 краіны з усіх куткоў планеты. Традыцыйная аснова групы суаўтараў - краіны, якія ўваходзяць у Групу сяброў, якія аб'ядналіся ў барацьбе з гандлем людзьмі, у тым ліку большасць краін СНД. Дарэчы, у гэтым годзе Беларусь правяла ўжо чацвёртую каардынацыйную сустрэчу групы на ўзроўні міністраў замежных спраў. Прынцыповую і няўхільную падтрымку членаў Групы сяброў мы цэнім больш за ўсё.
- Андрэй Вадзімавіч, а хто знаходзіцца ў ліку суаўтараў беларускай рэзалюцыі?
- Сярод суаўтараў беларускай рэзалюцыі - буйнейшыя дзяржавы планеты: Расія, Кітай, Індыя. А таксама важныя рэгіянальныя лідары: Егіпет, Нігерыя, Турцыя, Венесуэла, Мексіка. Знакавым у мінулым годзе было далучэнне ўпершыню да ліку суаўтараў шэрага краін Еўрасаюза. Сёння мы маем права адзначыць найбольш паслядоўных з іх, хто захаваў сваю падтрымку ініцыіраванаму Беларуссю дакументу і ў гэтым годзе: Балгарыя, Італія, Партугалія, Швецыя.
Суаўтары, якія з'явіліся ўпершыню ў бягучым годзе, зрабілі базу падтрымкі гэтага міжнароднага дакумента сапраўды глабальнай: упершыню выступілі ў такой якасці ў падтрымку рэзалюцыі ЗША, Аўстралія і Ізраіль.
Важна зразумець, што размова ідзе не проста аб пашырэнні геаграфічнай базы падтрымкі рэзалюцыі або простай колькасці суаўтараў. Тое, што адбываецца сёння, гэта першыя практычныя вынікі намаганняў Беларусі па фарміраванню глабальнага партнёрства па барацьбе з гандлем людзьмі. У ААН, ды і ў цэлым у міжнародным асяроддзі, нямала гаворыцца аб каштоўнасці партнёрскіх пачаткаў для фарміравання атмасферы ўзаемаразумення і супрацоўніцтва. На мой погляд, пачаты Беларуссю працэс умацавання даверу для аб'яднання намаганняў дзяржаў, міжнародных арганізацый і грамадзянскай супольнасці ў барацьбе з гандлем людзьмі на сёння з'яўляецца ў ААН найбольш жывым, рэальным, устойлівым, які прыносіць пераканаўчы практычны вынік аб'яднальным працэсам.
Значэнне намаганняў, якія прыкладаюцца Беларуссю на гэтым напрамку, выходзіць за рамкі тэмы барацьбы з гандлем людзьмі. Фактычна Беларусь сваімі практычнымі намаганнямі садзейнічае фарміраванню і замацаванню ў міжнароднай палітыцы як бясспрэчнай каштоўнасці традыцыі глабальных партнёрстваў.
Сем гадоў таму, прымаючы першую беларускую рэзалюцыю па барацьбе з гандлем людзьмі, мы маглі разлічваць на з'яднанае, але не вельмі шырокае кола дзяржаў-аднадумцаў. Сёння ідэя, якую падтрымлівае Беларусь, аб тым, што адзіна эфектыўны спосаб вывесці глабальную барацьбу з гандлем людзьмі на якасна новы ўзровень - гэта аб'яднаць разам намаганні ўсіх партнёраў, вялікіх і малых, дзяржаўных і недзяржаўных, з вялікімі грашыма і з вялікім сэрцам. Гэта ідэя знаходзіць усё большую колькасць сваіх прыхільнікаў.
Дарэчы, хоць я і называю рэзалюцыю ў нашай размове - "беларуская", мы свядома ніколі не робім гэтага ў ААН. Ці гэта ўласцівасць нашага нацыянальнага характару або разумна выбраная лінія паводзін, але фактам застаецца тое, што мы ў большай ступені схільныя звярнуць увагу на заслугі нашых сяброў і партнёраў, чым прыцягнуць увагу да сябе. Адзіна, дзе нам даводзіцца "змагацца" з уласным пачуццём сціпласці і няёмкасці, гэта калі аб аўтарстве Беларусі, аб ініцыятыве, добразычлівасці, настойлівасці і сіле волі краіны і яе народа гавораць іншыя. Не буду скрываць, слухаць такія словы ўдзячнасці ў адрас роднай краіны і пры прадстаўленні ў студзені 2013 года Сусветнага даклада аб гандлі людзьмі, і на сустрэчы высокага ўзроўню ў Нью-Ёрку ў маі, і цяпер пры прыняцці рэзалюцыі было вельмі прыемна.
Аліна ГРЫШКЕВІЧ
- Андрэй Вадзімавіч, амаль год таму мы вялі размову аб прыняцці ў ААН папярэдняй рэзалюцыі па барацьбе з гандлем людзьмі. У чым навізна і значэнне цяперашняга дакумента? Ці не становіцца яго прыняцце ў чымсьці дзяжурнай справай?
- Цяперашняя беларуская рэзалюцыя, якую праз некалькі тыдняў зацвердзіць на сваім пленарным пасяджэнні Генеральная Асамблея ААН, - пятая па ліку з таго часу, як 8 гадоў таму Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка на саміце ААН заклікаў глабальную супольнасць да паляпшэння каардынацыі міжнародных намаганняў па барацьбе з гандлем людзьмі.
Трэба адзначыць, што ў практыцы ААН рэзалюцыі ў большасці з'яўляюцца інструментам забеспячэння паступовага і эвалюцыйнага характару шматбаковага міжнароднага дыялогу па той ці іншай праблемы. Мудрагелістая і заблытаная мова, мнагаслоўнасць, паўторы, пераважнае выкарыстанне ўжо недзе, калісьці і кемсьці ўзгодненых фармулёвак, адыход пры распрацоўцы аанаўскіх рашэнняў ад вострых праблем і тэм - усё гэта, безумоўна, садзейнічае захаванню ў грамадскай свядомасці ўяўлення аб ААН як аб супольнасці, дзе гавораць шматслоўна, але вельмі рэдка "па справе". Такі погляд на ААН мае права на існаванне, але толькі часткова. ААН з'яўляецца жывым арганізмам, і законы і традыцыі арганізацыі - гэта не штосьці закасцянелае, а ўсяго толькі даволі дакладнае адлюстраванне ступені наяўнасці ў дзяржаў - членаў ААН калектыўнай волі да ажыццяўлення ў свеце рэальных змен да лепшага, да большага ўзаемаразумення і практычнага супрацоўніцтва.
Як грамадзянін Беларусі я гарануся тым, што апошняе дзесяцігоддзе наша краіна як у міжнароднай палітыцы ў цэлым, так і ў ААН у прыватнасці, паслядоўна і пераканаўча праяўляе такую моцную волю да дзеяння.
Як кіраўніку беларускай дыпламатычнай місіі ў Нью-Ёрку мне прыемна, што дэлегацыя Беларусі ў ААН, прапануючы Генеральнай Асамблеі ААН праект новай рэзалюцыі, заклапочана не спакоем і дабрабытам міжнароднай бюракратычнай сістэмы, а думае перш за ўсё аб інтэлектуальнай "дабаўленай вартасці", аб новых ідэях і кроках, якія маюць відавочную практычную каштоўнасць, здольных штосьці змяніць у нашым свеце да лепшага.
У новай рэзалюцыі такіх важных ідэй некалькі.
Па-першае, гэта рашэнне аб стварэнні механізма агляду рэалізацыі асноватворнага палітычнага дакумента па барацьбе з гандлем людзьмі, распрацаванага ў ААН па ініцыятыве Беларусі, - глабальнага плана дзеянняў ААН па барацьбе з гандлем людзьмі. Гэты план быў прыняты тры гады таму. У маі 2013 года ўпершыню ў гісторыі Генеральнай Асамблеі ААН прайшла нарада на высокім узроўні па тэматыцы барацьбы з гандлем людзьмі. Гэта мерапрыемства было прысвечана абмеркаванню ходу ажыццяўлення глабальнага плана дзеянняў ААН і, паводле агульнага пераканання, прадэманстравала наяўнасць цвёрдай палітычнай волі ў свеце да таго, каб нарошчваць намаганні па барацьбе з гэтым сацыяльным злом.
Цяпер Генеральная Асамблея ААН пастанаўляе праводзіць такую ацэнку прагрэсу, дасягнутага ў ажыццяўленні глабальнага плана дзеянняў, для аналізу дасягненняў, недахопаў і праблем, у тым ліку ў ажыццяўленні адпаведных міжнародных прававых дакументаў, рэгулярна, на чатырохгадовай аснове.
Па-другое, рэзалюцыя прапануе Камісіі ААН па прадухіленню злачыннасці і крымінальнаму правасуддзю і рабочай групе па процідзеянню гандлю людзьмі праводзіць нарады прадстаўнікоў нацыянальных каардынацыйных механізмаў па барацьбе з гандлем людзьмі для таго, каб садзейнічаць больш эфектыўнай міжнароднай каардынацыі і абмену інфармацыяй аб перадавых метадах практычнай дзейнасці па вырашэнню праблемы гандлю людзьмі.
Па-трэцяе, палітычна значнай з'яўляецца заява Генеральнай Асамблеі ААН аб тым, што неабходнасць барацьбы з гандлем людзьмі павінна быць належным чынам улічана пры распрацоўцы парадку дня ў галіне развіцця на перыяд пасля 2015 года. Іншымі словамі, уключэнне антытрафікінгавай праблематыкі ў агульную архітэктуру мэт устойлівага развіцця, распрацоўка якіх знаходзіцца ў самым разгары і якія плануецца прыняць на саміце ААН у 2015 годзе, азначае, што гэтыя пытанні будуць знаходзіцца ў полі прыярытэтнай увагі міжнароднай супольнасці ў доўгатэрміновым і прынцыповым плане.
Па-чацвёртае, Генеральная Асамблея ААН прапануе Упраўленню ААН па наркотыках і злачыннасці і іншым членам міжустаноўскай каардынацыйнай групы па барацьбе з гандлем людзьмі выпрацаваць у супрацоўніцтве з дзяржавамі - членамі ААН пералік канкрэтных мер на перыяд да 2017 года, нацэлены на ажыццяўленне глабальнага плана дзеянняў. Да гэтага часу такое даручэнне міжнародным структурам ніколі не давалася.
Ну і, нарэшце, вельмі важная ва ўмовах сучаснай інфармацыйнай супольнасці свежая PR-падстава: Генеральная Асамблея падтрымала ідэю Беларусі аб тым, каб абвясціць дзень прыняцця глабальнага плана дзеянняў (20 ліпеня) Сусветным днём барацьбы з гандлем людзьмі. Пачынаючы з 2014 года, гэты дзень будзе штогод адзначацца дзяржавамі - членамі ААН, установамі сістэмы ААН і іншымі міжнароднымі арганізацыямі, грамадзянскай супольнасцю. Галоўная мэта такога дня - павышэнне інфармаванасці аб становішчы ахвяр гандлю людзьмі і прапаганда неабходнасці захавання і абароны іх правоў.
- Як вядома, прыняцце любой рэзалюцыі ў ААН - прыкметны палітычны акт. Што гаворыць прыняцце цяперашняй рэзалюцыі аб ацэнцы намаганняў Беларусі і ў цэлым месцы нашай краіны ў ААН?
- Самым наглядным сведчаннем палітычнай падтрымкі рашэнняў, якія прымаюцца ў Генеральнай Асамблеі ААН, акрамя галасавання, з'яўляецца інстытут суаўтарства. У першую чаргу гэта датычыцца так званых кансэнсусных, інакш кажучы аднагалосна адобраных рэзалюцый. Становячыся суаўтарам таго ці іншага дакумента Генасамблеі, дзяржавы - члены ААН робяць свядомы крок да адкрытай публічнай заявы сваёй палітычнай падтрымкі тэме, ідэям і падыходам, якія гэты дакумент змяшчае ў сабе. У гэтым плане пералік суаўтараў па любой рэзалюцыі вельмі паказальны.
Сёння ў спісе суаўтараў беларускай рэзалюцыі 53 краіны з усіх куткоў планеты. Традыцыйная аснова групы суаўтараў - краіны, якія ўваходзяць у Групу сяброў, якія аб'ядналіся ў барацьбе з гандлем людзьмі, у тым ліку большасць краін СНД. Дарэчы, у гэтым годзе Беларусь правяла ўжо чацвёртую каардынацыйную сустрэчу групы на ўзроўні міністраў замежных спраў. Прынцыповую і няўхільную падтрымку членаў Групы сяброў мы цэнім больш за ўсё.
- Андрэй Вадзімавіч, а хто знаходзіцца ў ліку суаўтараў беларускай рэзалюцыі?
- Сярод суаўтараў беларускай рэзалюцыі - буйнейшыя дзяржавы планеты: Расія, Кітай, Індыя. А таксама важныя рэгіянальныя лідары: Егіпет, Нігерыя, Турцыя, Венесуэла, Мексіка. Знакавым у мінулым годзе было далучэнне ўпершыню да ліку суаўтараў шэрага краін Еўрасаюза. Сёння мы маем права адзначыць найбольш паслядоўных з іх, хто захаваў сваю падтрымку ініцыіраванаму Беларуссю дакументу і ў гэтым годзе: Балгарыя, Італія, Партугалія, Швецыя.
Суаўтары, якія з'явіліся ўпершыню ў бягучым годзе, зрабілі базу падтрымкі гэтага міжнароднага дакумента сапраўды глабальнай: упершыню выступілі ў такой якасці ў падтрымку рэзалюцыі ЗША, Аўстралія і Ізраіль.
Важна зразумець, што размова ідзе не проста аб пашырэнні геаграфічнай базы падтрымкі рэзалюцыі або простай колькасці суаўтараў. Тое, што адбываецца сёння, гэта першыя практычныя вынікі намаганняў Беларусі па фарміраванню глабальнага партнёрства па барацьбе з гандлем людзьмі. У ААН, ды і ў цэлым у міжнародным асяроддзі, нямала гаворыцца аб каштоўнасці партнёрскіх пачаткаў для фарміравання атмасферы ўзаемаразумення і супрацоўніцтва. На мой погляд, пачаты Беларуссю працэс умацавання даверу для аб'яднання намаганняў дзяржаў, міжнародных арганізацый і грамадзянскай супольнасці ў барацьбе з гандлем людзьмі на сёння з'яўляецца ў ААН найбольш жывым, рэальным, устойлівым, які прыносіць пераканаўчы практычны вынік аб'яднальным працэсам.
Значэнне намаганняў, якія прыкладаюцца Беларуссю на гэтым напрамку, выходзіць за рамкі тэмы барацьбы з гандлем людзьмі. Фактычна Беларусь сваімі практычнымі намаганнямі садзейнічае фарміраванню і замацаванню ў міжнароднай палітыцы як бясспрэчнай каштоўнасці традыцыі глабальных партнёрстваў.
Сем гадоў таму, прымаючы першую беларускую рэзалюцыю па барацьбе з гандлем людзьмі, мы маглі разлічваць на з'яднанае, але не вельмі шырокае кола дзяржаў-аднадумцаў. Сёння ідэя, якую падтрымлівае Беларусь, аб тым, што адзіна эфектыўны спосаб вывесці глабальную барацьбу з гандлем людзьмі на якасна новы ўзровень - гэта аб'яднаць разам намаганні ўсіх партнёраў, вялікіх і малых, дзяржаўных і недзяржаўных, з вялікімі грашыма і з вялікім сэрцам. Гэта ідэя знаходзіць усё большую колькасць сваіх прыхільнікаў.
Дарэчы, хоць я і называю рэзалюцыю ў нашай размове - "беларуская", мы свядома ніколі не робім гэтага ў ААН. Ці гэта ўласцівасць нашага нацыянальнага характару або разумна выбраная лінія паводзін, але фактам застаецца тое, што мы ў большай ступені схільныя звярнуць увагу на заслугі нашых сяброў і партнёраў, чым прыцягнуць увагу да сябе. Адзіна, дзе нам даводзіцца "змагацца" з уласным пачуццём сціпласці і няёмкасці, гэта калі аб аўтарстве Беларусі, аб ініцыятыве, добразычлівасці, настойлівасці і сіле волі краіны і яе народа гавораць іншыя. Не буду скрываць, слухаць такія словы ўдзячнасці ў адрас роднай краіны і пры прадстаўленні ў студзені 2013 года Сусветнага даклада аб гандлі людзьмі, і на сустрэчы высокага ўзроўню ў Нью-Ёрку ў маі, і цяпер пры прыняцці рэзалюцыі было вельмі прыемна.
Аліна ГРЫШКЕВІЧ
