Выцінанка - традыцыйнае беларускае ўпрыгажэнне з паперы. У лістападзе 2024 года ўключана ЮНЕСКА ў спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва.Старажытнае мастацтва выразання ўзораў з паперы вядома з XVI стагоддзя*.
У розных кутках краіны выцінанка называецца па-рознаму: выразанка, выстрыганка, выбіванка. Гэта не проста рамяство, а цэлая філасофія, якая адлюстроўвае найбагацейшую культуру і менталітэт беларускага народа.
Выцінанка ахоплівае мноства тэм, якія адлюстроўваюць спосаб жыцця беларусаў, гісторыю, звычаі і вераванні. Ажурныя вырабы выкарыстоўваюцца для ўпрыгожвання дамоў, з'яўляюцца неад'емнай часткай традыцыйных свят.
Асноўныя сімвалы беларускай выцінанкі - дрэва жыцця, птушкі, сонца, дамы, радзей - жывёлы і людзі. Дрэва - элемент, які ўвасабляе жыццё. Каранямі ідзе глыбока ў зямлю, а галінамі цягнецца да неба, сонца, жыцця, сімвалізуючы памяць аб продках. Дрэва акружана птушкамі - сімваламі сувязі зямлі і неба.
Сёння ў Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА ўключаны шэсць беларускіх элементаў:
- абрад "Калядныя цары" (2009 год);
- Будслаўскі фэст (2018 год);
- абрад "Юраўскі карагод" (2019 год);
- культура бортніцтва (2020 год);
- саломапляценне (2022 год);
- выцінанка (2024 год).
*У Беларусі выцінанка з'явілася ў XVI стагоддзі першапачаткова як элемент афармлення рознай дакументацыі.
Крыніца: Міністэрства культуры, МЗС Беларусі, адкрытыя крыніцы.
