У чэрвені 1941 г. савецкія пагранічнікі першымі прынялі на сябе ўдар нямецкай арміі.Заходнюю граніцу СССР на тэрыторыі Беларусі ахоўвалі заставы чатырох пагранатрадаў Беларускай пагранічнай акругі: 86-й (Аўгустоўскай), 87-й (Ломжынскай), 88-й (Шапятоўскай) і 17-й Чырванасцяжнай (Брэсцкай).
Гераічная абарона цаной тысяч жыццяў
На світанні 22 чэрвеня лінейныя заставы пагранатрадаў зведалі моцны артылерыйскі і мінамётна-кулямётны абстрэл. Пасля першых ашаламляльных залпаў пачуліся галасы камандзіраў: "Застава, у ружжо!"
Пагранічнікі трымаліся да апошняга, ад некалькіх гадзін да некалькіх сутак. Так, 3-я застава лейтэнанта В.М.Усава* змагалася 10 гадзін, сем шалёных атак адбілі 36 байцоў; калі скончыліся патроны, яны падняліся ў штыкавую атаку. Некалькі сутак змагалася з ворагам 10-я застава малодшага лейтэнанта М.К.Ішкова.
У першыя дні вайны загінулі 17 тыс. з 19 тыс. пагранічнікаў Беларускай пагранакругі.
У памяць пра мужнасць пагранічнікаў, якія насмерць стаялі ў першыя дні вайны, створаны мемарыял у Гродне.
Цэнтральная кампазіцыя мемарыяла - "Граніца ў агні": на фоне пагранічных слупоў воіны-пагранічнікі, закрываючы граніцу сваімі целамі, праходзяць праз агнявыя сцены абароны.
15 слупоў сімвалізуюць удзел байцоў з усіх саюзных рэспублік.
Ля падножжа надпіс: "Загінулым, але не пераможаным воінам-пагранічнікам Беларускай пагранічнай акругі".
Ансамбль дапаўняюць гранітныя пліты, якія ўвасабляюць брацкія магілы салдат.
Мемарыял узведзены ў 2004 г., вышыня помніка 6 м.
*В.М.Усаву пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.
Крыніцы: адкрытыя крыніцы.
