Індустрыяльны парк "Вялікі камень" - адзін з мегапраектаў сучаснай Беларусі. Яшчэ дзесяць гадоў таму, калі агучвалі ідэю аб яго стварэнні, тут быў толькі лес. Сёння першыя заводы ўжо выпускаюць прадукцыю, у парку тэсціруюць беспілотны транспарт і 5G, інвестары атрымліваюць беспрэцэдэнтныя для рэгіёна льготы.
З чаго ўсё пачыналася, расказвае кіраўнік адміністрацыі Кітайска-беларускага індустрыяльнага парка "Вялікі камень" Аляксандр Ярашэнка. Ідэя стварэння платформы інвестыцыйнага ўзаемадзеяння Беларусі і Кітая з'явілася ў 2010 годзе. Першы камень у будаўніцтва заклалі ў 2014 годзе, яшчэ праз год першыя рэзідэнты атрымалі пасведчанні аб рэгістрацыі. Афіцыйным днём нараджэння "Вялікага каменя" лічыцца 12 мая 2015 года, калі парк наведалі лідары Беларусі і КНР.
Першы будынак тут пабудаваў акцыянер "Вялікага каменя" "Чайна Мерчантс Груп".
Назву парку дала вёска Вялікі Камень, на тэрыторыі якой ён і размешчаны. Зону першачарговага асваення ў памеры 850 га добраўпарадкавалі за рэкордны тэрмін з апярэджаннем графіка на адзін год. "За чатыры гады мы пабудавалі ўсе інфраструктурныя элементы, было ўкладзена каля $260 млн. Дарогі, камунікацыі - усё з самага пачатку стваралася як для вялікага горада. Тым самым мы стварылі перадумовы для прыходу інвестараў", - гаворыць Аляксандр Ярашэнка.
Галоўным вынікам работы за гэтыя гады кіраўнік адміністрацыі "Вялікага каменя" называе рэгістрацыю 62 рэзідэнтаў з 15 краін. "Еўрапейскі саюз, ЗША, Расія, Швейцарыя, Ізраіль, ААЭ - геаграфія шырокая, гэта сведчыць аб тым, што праект адбыўся як міжнародны, у які можа прыйсці інвестар з любой краіны. 22 рэзідэнты з 62 пабудавалі ўжо заводы і пачалі выпускаць прадукцыю, аказваць паслугі і весці навукова-даследчыя распрацоўкі. Парк ужо вядомы, ён становіцца ўзорным праектам "Пояса і шляху", - тлумачыць ён.
Унікальнасць індустрыяльнага парка ў тым, што тут пабудавалі асаблівую эканамічную зону, многія льготы прымяняюцца толькі на гэтай тэрыторыі. Інвестараў прыцягваюць падатковымі і мытнымі прэферэнцыямі, паслабленнямі на этапе будаўніцтва і выпуску прадукцыі.
Сусветная федэрацыя свабодных і спецыяльных эканамічных зон (FEMOZA) прызнала ў 2019 годзе "Вялікі камень" асаблівай эканамічнай зонай у свеце з самым хуткім развіццём. Лепшым праектам ініцыятывы "Пояс і шлях" у Цэнтральнай і Усходняй Еўропе парк назвала выданне Asiamoney. Financial Times уключыла "Вялікі камень" у дзве намінацыі рэйтынгу свабодных эканамічных зон FDi Free Zones of the Year 2019.
"Вялікі камень" першапачаткова быў арыентаваны на высокія тэхналогіі і інавацыі. "У прыярытэце было вызначыць галіны, якія б складалі будучыню нашага развіцця эканомікі. Праекты, якія ўжо рэалізаваны, пацвярджаюць перспектыўнасць выбраных намі напрамкаў - гэта электроніка, новыя матэрыялы, машынабудаванне, біятэхналогіі і фармацэўтыка", - тлумачыць Аляксандр Ярашэнка.
Першым тут пачало выпускаць прадукцыю ТАА "Чэнду Сіньджу Шаўковы Шлях Развіццё" - суперкандэнсатары для электробусаў. Прадпрыемства "МАЗ-Вейчай" вырабляе рухавікі Еўра-5 і Еўра-6, запатрабаваныя ў МАЗа. У гэтым годзе дабудуюць завод па выпуску каробак перадач, і гэта таксама прадукцыя, якую раней у Беларусі не выраблялі. Карпарацыя "Зумліён" таксама завяршае будаўніцтва завода будаўнічай тэхнікі. Амерыканскі рэзідэнт IPG Photonics Corporation выпускае лазернае абсталяванне.
Тут ужо адкрыўся самы вялікі ў краіне гандлёва-выставачны цэнтр амаль на 22 тыс. кв.м.
У парку завяршаецца будаўніцтва інавацыйнага цэнтра ў галіне камерцыялізацыі навукова-тэхнічных дасягненняў, які ўзводзіцца за кошт тэхніка-эканамічнай дапамогі КНР. Будынак у форме знака бясконцасці стане "пясочніцай" для стартапаў.
"Тут будуць стварацца ўмовы для генерыравання ідэй, якія ў парку могуць рэалізаваць інвестары з любой краіны. Праект можа быць падтрыманы і тэхнічна (выдзяленнем зямлі), і фінансава, таму што ўжо створаны пул зацікаўленых інвестараў. Яны гатовы выдзяляць грошы пад ідэі, якія ў будучым дадуць сур'ёзны прарыў у тэхналогіях і інавацыях", - тлумачыць Аляксандр Ярашэнка.
Кіраўнік адміністрацыі прызнае, што пандэмія паўплывала на работу парка, хоць і ў гэтых умовах былі зарэгістраваны новыя рэзідэнты. Што цікава - чатыры з сямі новых кампаній звязаны якраз са сферай аховы здароўя. Напрыклад, рэзідэнт з Чэхіі зоймецца выпускам інавацыйных эндапратэзаў, якія запатрабаваны на рынку. Яшчэ 17 перспектыўных праектаў - у распрацоўцы.
У парку ўпершыню ў Беларусі быў пратэсціраваны беспілотны транспарт. Узор выраблены ў Кітаі, але ў самім "Вялікім камені" таксама хочуць займацца выпускам беспілотнага і электрычнага транспарту. У парку ўжо ёсць бясплатная зарадка для электрамабіляў.
Паводле слоў Аляксандра Ярашэнкі, у парку па сутнасці перанялі вопыт безбар'ернага адміністрацыйнага асяроддзя. Тут створана "Адна станцыя", і ўсе адміністрацыйныя працэдуры можна прайсці непасрэдна ў парку. "Рэчы, якія дзейнічаюць толькі ў нас, - "Адна станцыя", права прыватнай уласнасці на зямлю, стабілізацыйная агаворка (аб непагаршэнні на працягу 10 гадоў умоў дзейнасці. - Заўвага БЕЛТА)", - тлумачыць ён.
"Адна станцыя" выконвае функцыі каардынацыйнага цэнтра ў "Вялікім камені". Рэзідэнтам даступны ўсе адміністрацыйныя працэдуры на тэрыторыі самога парка. Прынцып работы вельмі падобны з "адным акном" і з аналагічнымі сэрвісамі ў іншых краінах. Ключавое адрозненне ў тым, што ў "Адну станцыю" прадстаўнікі дзяржорганаў прыбываюць па запыце і аказваюць неабходныя працэдуры і паслугі ў парку. Многія рашэнні прымаюцца ў той жа дзень.
У "Вялікім камені" з цікавасцю вывучаюць вопыт іншых свабодных эканамічных зон і індустрыяльных паркаў. "Зразумела, што мы ні ў якім разе не павінны адставаць, а лепш - каб апярэджвалі іншыя замежныя паркі з пункту гледжання заканадаўства. Але я лічу, што ўсе гэтыя моманты павінны быць у комплексе. Сур'ёзны штуршок для інвестараў даюць паспяховыя гісторыі рэзідэнтаў, якія ўжо рэалізавалі праекты. Вельмі важна каманда менеджараў, якая працуе з патэнцыяльнымі інвестарамі і займаецца развіццём парка", - лічыць Аляксандр Ярашэнка.
"Вялікі камень" знаходзіцца недалёка ад Мінска і транспартнага калідора Масква - Берлін, з яго тэрыторыяй мяжуе Нацыянальны аэрапорт. Гэта самы вялікі ў Беларусі праект ініцыятывы "Пояс і шлях". Зрэшты, цікавасць да лагістычных магчымасцей парка ёсць не толькі ў Кітая, аўтара ідэй Шаўковага шляху. У 2018 годзе акцыянерам СЗАТ "Кампанія па развіцці індустрыяльнага парка" стаў буйнейшы рачны порт Еўропы Дуйсбург.
Гэты порт, кітайская карпарацыя "Чайна Мерчантс Груп", Беларуская чыгунка і швейцарская кампанія "Хупак Інтэрмодал СА" ствараюць кансорцыум для будаўніцтва міжнароднага мультымадальнага тэрмінала. Там будуць апрацоўваць грузы, якія накіроўваюцца з Кітая ў Еўропу і ў зваротным напрамку. Будаўніцтва тэрмінала пачнецца ў 2020 годзе, гэта будзе адзін з ключавых праектаў для парка. Беларускі бок пачаў ужо будаваць чыгуначную ветку для сувязі тэрмінала з агульнарэспубліканскай сеткай чыгунак.
"Кіраўнік дзяржавы прыняў рашэнне па будаўніцтве скорасных чыгуначных транспартных зносін паміж Мінскам і Нацыянальным аэрапортам праз "Вялікі камень". Гэта дае нашым інвестарам новыя магчымасці з пункту гледжання прыцягнення працоўных рэсурсаў, бо ў асноўным на новыя працоўныя месцы людзі будуць дабірацца з Мінска", - адзначае кіраўнік адміністрацыі парка. Не выключана, што ў перспектыве тут з'явіцца і скорасны трамвай.
Зрэшты, не ўсім работнікам парка даводзіцца дабірацца з іншых гарадоў. Некаторыя супрацоўнікі ўжо асвойваюцца ў першым жылым доме "Вялікага каменя" з панарамнымі вокнамі. Тут 156 кватэр з чыставой аддзелкай, тэхнікай і мэбляй. На першым паверсе - магазін, медпункт, пошта.
У развіццё вытворчасцей і інфраструктуры "Вялікага каменя" ўжо ўкладзена амаль $584 млн. "Кітайскія партнёры нацэльваюць, каб актыўней развівалася сацыяльная інфраструктура - жыллё, гандаль, аб'екты грамадскага харчавання. Дарэчы, да нас звярнулася сетка хуткага харчавання, і ёй далі дазвол на праектаванне. Вядома, будзе не толькі адзін жылы дом, а цэлы квартал, пабудуюць дзіцячы сад, школу, паліклініку. Гэта будынкі, якія праектуюцца ўжо", - пералічвае Аляксандр Ярашэнка.
У перспектыве тут могуць быць больш за 130 тыс. чалавек, і гэта будзе не проста індустрыяльны парк, а горад будучыні, разлічваюць у "Вялікім камені". Першы жылы комплекс разумнага, экалагічна частага і камфортнага для жыцця горада хочуць пабудаваць да 2025 года.
БЕЛТА,
Фота Аксаны МАНЧУК.-0-
