Тры дзясяткі гадоў незалежнага развіцця Беларусі былі звязаны з шэрагам цяжкасцей, тым больш прыемна, што, пераадолеўшы іх, мы сёння можам гаварыць аб збалансаванай і ўстойлівай эканоміцы, здольнасці дзяржавы забяспечыць усе сацыяльныя гарантыі сваіх грамадзян. Маштабу пройдзенага рэспублікай шляху можна ўразіцца, звярнуўшыся да фактаў. Успомніце: Беларусь на момант распаду СССР мела адну з найбольш дынамічна развіваемых эканомік з перадавой прамысловасцю, таму больш балюча, чым іншыя, адчула разрыў братэрскіх сувязей, зазнаўшы на практыцы, што такое дэфіцыт многіх жыццёва важных тавараў. А следам - спад прамысловай вытворчасці амаль на 40 працэнтаў і актывізацыя інфляцыйных працэсаў. Складана ўявіць, як людзі ў 1994-м маглі пражыць на зарплату $21 або пенсію $7. У такіх умовах развалу і голаду краіна выбрала свайго першага Прэзідэнта. Дапоўніць карціну фактамі карэспандэнту БЕЛТА дапамог намеснік дырэктара Інстытута эканомікі НАН Беларусі па навуковай і інавацыйнай рабоце кандыдат эканамічных навук Віталь Пілуй.
Прыцягнуць да адказнасці нячыстых на руку дзялкоў
Факт, што пасля ўвядзення інстытута прэзідэнцтва нацыянальная эканоміка пачала паступова аднаўляцца. Ужо ў 1996 годзе інфляцыя складала 52 працэнты, у 2006-м знізіўшыся да 7 працэнтаў і ў 2023-м дасягнуўшы адзнакі 5 працэнтаў. Па выніках мінулага года сярэдняя заработная плата па краіне за амаль 30 гадоў павялічылася з $21 да $636, пенсія - з $7 да $230.
"Менавіта ў той час з'явілася сіла нашага Прэзідэнта, ён прадэманстраваў здольнасць прымаць незалежныя рашэнні ў інтарэсах дзяржавы, - выказаў меркаванне кандыдат эканамічных навук. - Я добра памятаю сярэдзіну 1990-х з парадамі малінавых пінжачкоў, з лёгкімі грашыма. Як іх тады атрымлівалі? Купі-прадай: з'ездзі за мяжу, прыгані машыну - і табе забяспечана двухгадовая або гадавая зарплата рабочага".
Намеснік дырэктара Інстытута эканомікі НАН успомніў студэнцкія гады, якія выпалі на 1990-я. На адных з заняткаў выкладчык прывёў прысутным у аўдыторыі хлопцам і дзяўчынам прыклад паспяховага бізнесу. Такіх дзялкоў тады было нямала: заводы выраблялі прадукцыю, якую скуплялі камерсанты і перапрадавалі з вялікай нацэнкай.
"Дапусцім, казахстанцы прыязджаюць на МАЗ з жаданнем купіць 20 аўто. Заяўленая цана - $10 тыс. На заводзе патэнцыяльным пакупнікам адказваюць, што тавару ў іх няма, і раяць звярнуцца ў камерцыйную структуру. Там гатовы прадаць машыны, але па $13 тыс. за адзінку. Іншаземцам нічога не застаецца, як купіць. Такі "бізнесмен" за два дні зарабляе $60 тыс. А што з такой здзелкі атрымае прадпрыемства, што атрымае МАЗ? Калі б завод зарабіў на такім продажы, мог бы і эфектыўнасць вытворчасці павысіць, і зарплаты падняць" - задае рытарычнае пытанне Віталь Пілуй.
Каб перамагчы несправядлівасць, Прэзідэнт, які нядаўна ўступіў на пасаду, абмяжоўвае функцыянаванне такіх камерцыйных структур і абавязуе прадпрыемствы сфарміраваць фірменныя аддзелы па продажы ўласнай прадукцыі. Як вынік: дабаўленая вартасць за кожную адзінку тавару застаецца ў кішэні завода, які накіруе грошы на развіццё вытворчасці або ўдасканаленне сацыяльнай інфраструктуры.
Сказаць "не" несумленнай канкурэнцыі
Адным прыкладам дакладных і вывераных рашэнняў кіраўніка дзяржавы кандыдат эканамічных навук не абмежаваўся. Калі Беларусь разважала над уступленнем ў СГА (Сусветная гандлёвая арганізацыя), удзельнікі адразу ж выставілі шэраг абавязковых для атрымання членскага білета ўмоў, адна з якіх - абмежаванне ўзроўню дзяржпадтрымкі сельскай гаспадаркі, ледзь не звядзення яе да нуля. Паводле слоў эксперта, калі ў 2015 годзе наша рэспубліка вяла перагаворы аб уступленні ў арганізацыю, дзяржава для падтрымкі выдзяляла $182 з разліку на гектар гаспадарчых угоддзяў. Ад Беларусі патрабавалі знізіць паказчык, пры гэтым у краінах ЕС сярэдні ўзровень дзяржпадтрымкі складаў $440. Непасрэдныя эканамічныя канкурэнты нашай краіны - Германія, Нідэрланды, Фінляндыя - давалі пры аналагічных разліках $700, $800, $1 тыс. адпаведна.
"Мы не ўступілі ў СГА, і гэта было, безумоўна, вельмі мудрае рашэнне. Мы пачалі развівацца па ўласным шляху, - заўважыў эканаміст. - Штогод Беларусь пастаўляе на знешні рынак прадукцыю на суму да $8 млрд. Яшчэ адзін з вынікаў выбранага курсу - імпульс для развіцця невялікіх населеных пунктаў".
А далей - больш. Беларусь дасягнула істотных вынікаў у выпуску прадукцыі. З 1994 па 2023 год рэальны ВУП краіны павялічыўся ў 2,8 раза. ВУП на душу насельніцтва вырас у 7,3 раза. Прадукцыйнасць працы стала большай амаль у 2,4 раза. Дабаўленая вартасць у прамысловасці, уключаючы будаўніцтва, вырасла ў 3,6 раза.
У ліку лепшых
Сёння Беларусь займае 2-е месца ў свеце па вытворчасці самазвалаў, 6-е месца па экспарце льновалакна, 10-е - па вытворчасці трактароў. У рэйтынгах сацыяльнага развіцця наша краіна таксама мае высокія пазіцыя. Беларусь займае 69-е месца са 193 краін у Індэксе чалавечага развіцця, 30-е месца са 167 краін у Індэксе ўстойлівага развіцця. У Беларусі адны з самых нізкіх паказчыкаў смяротнасці сярод дзяцей ва ўзросце да пяці гадоў і ў першыя 28 дзён пасля нараджэння.
Беларусь у глабальным рэйтынгу харчовай бяспекі займае 55-е месца са 113 краін, у нас 11-е месца сярод буйных сусветных вытворцаў малочнай прадукцыі. За Беларуссю 1-е месца сусветнага рэйтынгу па малочных пастах, 3-е - па малаку і вяршках канцэнтраваных і падсалоджаных, 6-е - па сырах, 7-е - па сметанковым масле, 9-е - па сухім малаку і вяршках, 14-е - па ялавічыне, 17-е - па мясе свойскай птушкі.
Нам ёсць чым ганарыцца на міжнародай арэне. Наша рэспубліка ўстанавіла сувязі са 181 краінай. Створана развітая сістэма міжнародных дагавораў. У гэтым годзе Беларусь стала членам Шанхайская арганізацыі супрацоўніцтва, пададзена ўжо заяўка на далучэнне ў якасці ўдзельніка да фармату БРІКС.
"Для развіцця экспарту транспартных паслуг створаны больш за 60 транспартна-лагістычных цэнтраў з агульнай плошчай больш як 1,5 млн кв.км. Каля 60 працэнтаў выпускаемай у краіне прадукцыі пастаўляецца на знешнія рынкі, - прывёў лічбы Віталь Пілуй. - Экспарт беларускіх тавараў з 1995 года павялічыўся з $4,8 млрд да $40,2 млрд, гэта значыць больш як у восем разоў. За ўсімі гэтымі паказчыкамі стаіць доўгая, карпатлівая і ўпартая работа ўрада, вучоных і, вядома, нашага Прэзідэнта. Вынікі дасягнуты дзякуючы яго дакладным, мудрым і своечасовым рашэнням. Іх трэба цаніць".-0-
Прыцягнуць да адказнасці нячыстых на руку дзялкоў
Факт, што пасля ўвядзення інстытута прэзідэнцтва нацыянальная эканоміка пачала паступова аднаўляцца. Ужо ў 1996 годзе інфляцыя складала 52 працэнты, у 2006-м знізіўшыся да 7 працэнтаў і ў 2023-м дасягнуўшы адзнакі 5 працэнтаў. Па выніках мінулага года сярэдняя заработная плата па краіне за амаль 30 гадоў павялічылася з $21 да $636, пенсія - з $7 да $230.
"Менавіта ў той час з'явілася сіла нашага Прэзідэнта, ён прадэманстраваў здольнасць прымаць незалежныя рашэнні ў інтарэсах дзяржавы, - выказаў меркаванне кандыдат эканамічных навук. - Я добра памятаю сярэдзіну 1990-х з парадамі малінавых пінжачкоў, з лёгкімі грашыма. Як іх тады атрымлівалі? Купі-прадай: з'ездзі за мяжу, прыгані машыну - і табе забяспечана двухгадовая або гадавая зарплата рабочага".
Намеснік дырэктара Інстытута эканомікі НАН успомніў студэнцкія гады, якія выпалі на 1990-я. На адных з заняткаў выкладчык прывёў прысутным у аўдыторыі хлопцам і дзяўчынам прыклад паспяховага бізнесу. Такіх дзялкоў тады было нямала: заводы выраблялі прадукцыю, якую скуплялі камерсанты і перапрадавалі з вялікай нацэнкай.
"Дапусцім, казахстанцы прыязджаюць на МАЗ з жаданнем купіць 20 аўто. Заяўленая цана - $10 тыс. На заводзе патэнцыяльным пакупнікам адказваюць, што тавару ў іх няма, і раяць звярнуцца ў камерцыйную структуру. Там гатовы прадаць машыны, але па $13 тыс. за адзінку. Іншаземцам нічога не застаецца, як купіць. Такі "бізнесмен" за два дні зарабляе $60 тыс. А што з такой здзелкі атрымае прадпрыемства, што атрымае МАЗ? Калі б завод зарабіў на такім продажы, мог бы і эфектыўнасць вытворчасці павысіць, і зарплаты падняць" - задае рытарычнае пытанне Віталь Пілуй.
Каб перамагчы несправядлівасць, Прэзідэнт, які нядаўна ўступіў на пасаду, абмяжоўвае функцыянаванне такіх камерцыйных структур і абавязуе прадпрыемствы сфарміраваць фірменныя аддзелы па продажы ўласнай прадукцыі. Як вынік: дабаўленая вартасць за кожную адзінку тавару застаецца ў кішэні завода, які накіруе грошы на развіццё вытворчасці або ўдасканаленне сацыяльнай інфраструктуры.
Сказаць "не" несумленнай канкурэнцыі
Адным прыкладам дакладных і вывераных рашэнняў кіраўніка дзяржавы кандыдат эканамічных навук не абмежаваўся. Калі Беларусь разважала над уступленнем ў СГА (Сусветная гандлёвая арганізацыя), удзельнікі адразу ж выставілі шэраг абавязковых для атрымання членскага білета ўмоў, адна з якіх - абмежаванне ўзроўню дзяржпадтрымкі сельскай гаспадаркі, ледзь не звядзення яе да нуля. Паводле слоў эксперта, калі ў 2015 годзе наша рэспубліка вяла перагаворы аб уступленні ў арганізацыю, дзяржава для падтрымкі выдзяляла $182 з разліку на гектар гаспадарчых угоддзяў. Ад Беларусі патрабавалі знізіць паказчык, пры гэтым у краінах ЕС сярэдні ўзровень дзяржпадтрымкі складаў $440. Непасрэдныя эканамічныя канкурэнты нашай краіны - Германія, Нідэрланды, Фінляндыя - давалі пры аналагічных разліках $700, $800, $1 тыс. адпаведна.
"Мы не ўступілі ў СГА, і гэта было, безумоўна, вельмі мудрае рашэнне. Мы пачалі развівацца па ўласным шляху, - заўважыў эканаміст. - Штогод Беларусь пастаўляе на знешні рынак прадукцыю на суму да $8 млрд. Яшчэ адзін з вынікаў выбранага курсу - імпульс для развіцця невялікіх населеных пунктаў".
А далей - больш. Беларусь дасягнула істотных вынікаў у выпуску прадукцыі. З 1994 па 2023 год рэальны ВУП краіны павялічыўся ў 2,8 раза. ВУП на душу насельніцтва вырас у 7,3 раза. Прадукцыйнасць працы стала большай амаль у 2,4 раза. Дабаўленая вартасць у прамысловасці, уключаючы будаўніцтва, вырасла ў 3,6 раза.
У ліку лепшых
Сёння Беларусь займае 2-е месца ў свеце па вытворчасці самазвалаў, 6-е месца па экспарце льновалакна, 10-е - па вытворчасці трактароў. У рэйтынгах сацыяльнага развіцця наша краіна таксама мае высокія пазіцыя. Беларусь займае 69-е месца са 193 краін у Індэксе чалавечага развіцця, 30-е месца са 167 краін у Індэксе ўстойлівага развіцця. У Беларусі адны з самых нізкіх паказчыкаў смяротнасці сярод дзяцей ва ўзросце да пяці гадоў і ў першыя 28 дзён пасля нараджэння.
Беларусь у глабальным рэйтынгу харчовай бяспекі займае 55-е месца са 113 краін, у нас 11-е месца сярод буйных сусветных вытворцаў малочнай прадукцыі. За Беларуссю 1-е месца сусветнага рэйтынгу па малочных пастах, 3-е - па малаку і вяршках канцэнтраваных і падсалоджаных, 6-е - па сырах, 7-е - па сметанковым масле, 9-е - па сухім малаку і вяршках, 14-е - па ялавічыне, 17-е - па мясе свойскай птушкі.
Нам ёсць чым ганарыцца на міжнародай арэне. Наша рэспубліка ўстанавіла сувязі са 181 краінай. Створана развітая сістэма міжнародных дагавораў. У гэтым годзе Беларусь стала членам Шанхайская арганізацыі супрацоўніцтва, пададзена ўжо заяўка на далучэнне ў якасці ўдзельніка да фармату БРІКС.
"Для развіцця экспарту транспартных паслуг створаны больш за 60 транспартна-лагістычных цэнтраў з агульнай плошчай больш як 1,5 млн кв.км. Каля 60 працэнтаў выпускаемай у краіне прадукцыі пастаўляецца на знешнія рынкі, - прывёў лічбы Віталь Пілуй. - Экспарт беларускіх тавараў з 1995 года павялічыўся з $4,8 млрд да $40,2 млрд, гэта значыць больш як у восем разоў. За ўсімі гэтымі паказчыкамі стаіць доўгая, карпатлівая і ўпартая работа ўрада, вучоных і, вядома, нашага Прэзідэнта. Вынікі дасягнуты дзякуючы яго дакладным, мудрым і своечасовым рашэнням. Іх трэба цаніць".-0-
Падпісвайцеся на нас у
